Erkeklerde ve kadınlarda tip 2 diyabetin nedenleri

“Sessiz katil” ve “Küresel tehdit” olarak anılan tip 2 diyabetin tüm yönlerini incelemeyi amaçlayan araştırmalar devam ediyor, ancak şu ana kadar "kaybediyoruz".

Hasta sayısı artıyor ve hastalık ana ölüm nedenlerinden biri haline geliyor. Uluslararası Diyabet Federasyonu'na göre, 232 milyon diyabet vakasında teşhis konulmamış durumda, bu da gizli seyir ve uzun süreli tedavi eksikliği nedeniyle yüksek komplikasyon riski ile ilişkili olduğu anlamına geliyor.

Hasta sayısı artıyor, ancak her birinin kendi hikayesi var. Gerçek şu ki, hastalığa neden olabilecek birtakım nedenler var. Bunun hakkında konuşalım:

YAŞ

Tip 1 diyabet, çoğu durumda çocukluk ve ergenlik çağında teşhis edilir, tip 2 diyabette ise durum tam tersidir. Ana risk faktörlerinden biri 45 yaş üstü olmaktır. Tip 2 diyabetli tüm hastaların neredeyse yüzde 55'i 65 yaş ve üstü kişilerdir.

Aynı zamanda istatistikler, hastalık yaşının giderek gençleştiğini de gösteriyor. Elbette, hastanın yaşını veya diyabete kalıtsal yatkınlığını etkileyemiyoruz, ancak yaşam tarzını değiştirmeye yardımcı olabilir, vücut ağırlığını azaltmak için yöntemler uygulayabilir, fiziksel aktivitenin önemini açıklayabilir ve böylece diyabet riskini azaltabiliriz.

GENETİK

Ayrıca ana risk faktörleri listesinde 1. dereceden akrabalarda diyabet varlığı da var. Ve kalıtsal yükün varlığında yaşam tarzını değiştirmek çok daha büyük önem taşıyor. Ebeveynlerden birinin diyabeti varsa çocukların hastalanma riskleri ne kadar büyük? Bir çocuğun tanı alma riski yüzde 30 ila 80 arasındadır. Ayrıca anne şeker hastası ise bu rakam babanın şeker hastası olması durumundan daha yüksek risk taşıyacaktır. Ancak her iki ebeveynin de diyabetle yaşaması durumunda risk yüzde 100'e çıkar.

YAŞAM TARZI

Çok sık olarak tip 2 diyabet kalıtsal olmayan bir yapıya sahiptir. Özellikle mevcut düzende, birçok insanın zamanının çoğunu bilgisayarda geçirdiği, hareket halindeyken bir şeyler atıştırdığı ve genel olarak kilosunu takip etmediği düşünüldüğünde, kalıtsal faktörler çok daha geride kalıyor.

Tip 2 diyabet için ana risk faktörleri aşırı kilo ve düşük fiziksel aktivitedir. Fazla kilolar ve hareketsizlik çoğu zaman aynı kişide birleştiğinden, bunları birlikte düşünmek mantıklıdır.

Her ekstra kilogram diyabet geliştirme riskini yüzde 5 artırır. Kilonuzu nasıl değerlendirebilirsiniz? Burada Vücut Kitle İndeksi tarafından yönlendirilmelisiniz. İnternette özel bir hesap makinesi kullanabilir veya manuel olarak hesaplayabilirsiniz: Ağırlık (bölü) boyun karesi (metre olarak).

Fiziksel aktiviteye gelince, bir fitness kulübüne abone olmanız şart değil. Haftada en az 2,5 saat orta düzeyde fiziksel aktivite yapmanız yeterlidir. Örneğin, alışverişe gidebilirsiniz (arabaya binmeyin) veya başka bir akşam dizi izlemek yerine açık havada yürüyüşe çıkabilirsiniz. Ancak bunlar haricinde çeşitli aerobik egzersizler de evde de olsa kesinlikle yapılmalıdır.

PREDİYABETE SAHİP OLMAK

Adından da anlaşılacağı gibi, diyabet için doğrudan bir ön koşuldur.

Prediyabet, kan şekeri düzeylerinin normalin üzerinde olduğu, ancak diyabet olarak sınıflandırılacak kadar yüksek olmadığı bir durumdur. 13 yetişkinden birinde prediyabet olduğu ve 6 çocuktan birinin hamilelik sırasında yüksek kan şekeri olan bir anneden doğduğu tahmin edilmektedir. Bu durumlar, gelecekte tip 2 diyabet geliştirme riskinin yüksek olmasıyla ilişkilidir.

Prediyabet teşhisi konduysa, bunu vücudunuzdan bir SOS sinyali olarak kabul edin. Bu kesinlikle şeker hastalığı geliştireceğiniz anlamına gelmez, ancak diyabeti önlemek için yaşam tarzınızı ve diyetinizi değiştirmek için acil önlemler almanız anlamına gelir.

Aynı zamanda unutmayın; prediyabet ve diyabetin teşhisi ve önlenmesi, hastanelerde bir uzman gözetiminde yapılmalıdır. Kan şekeri düzeylerini, vücut ağırlığını azaltmak ve diyabetin olumsuz gidişatını azaltmak için eğitim ve ilaç tedavisini içeren programlar vardır.

EN ÇOK MERAK EDİLENLER

- Tip 2 diyabetin başka hangi nedenleri tanımlanabilir? Erkeklerde ve kadınlarda farklı tip 2 diyabet nedenleri var mı?

Risk faktörleri arasında yüksek kolesterol veya trigliserit seviyeleri, hipertansiyon (≥140 / 90 mm Hg) ve ayrıca gebelik diyabeti öyküsü, polikistik over sendromu vardır. Diyabet için risk faktörleri kümesi açısından kadın ve erkek arasında önemli bir fark yoktur. Bu nedenle, yaşam tarzı değişikliği olmaksızın tip 2 diyabet geliştirme riski hem erkekler hem de kadınlar için eşit ve çok yüksektir.

- Bir kişinin hayatında kalıtım, az hareket ve aşırı yemek gibi tüm nedenler varsa tip 2 diyabet olmama şansı var mı?

Bu durumda çok az şans var. Görüyorsunuz, diyabetin risk faktörleri ve nedenleri birdenbire ortaya çıkmadığı için bir kişinin bilinçli olarak yaşamı boyunca çoğunu topladığını söyleyebiliriz. Çözülmemiş psikolojik problemler, düşük stres direnci, aşırı kilo, düşük fiziksel aktivite gibi birçok faktör uzun yıllar boyu birikir. Sonunda geri dönüşü olmayan nokta geçilir ve diyabet ortaya çıkar ve tedavi edilemez bir hastalıktır. Diyabet esasen çok faktörlü bir hastalıktır, yani bir kişide iki veya daha fazla risk faktörü olduğunda ortaya çıkar. Risk faktörlerinin nasıl üstesinden gelineceğini bilmek çoğu insanda prediyabet ve diyabeti önleyebilir.

- Tip 2 diyabet nedenleri hakkında bilimsel gelişmeler ışığında başka varsayımlar var mı?

Gıdalardan kaynaklanan yaygın diyabet için olası risk faktörlerinin yanı sıra teknolojik ilerleme ve gezegenin ekolojisi ile ilgili veriler yeterli kanıta sahip değil veya çelişkili. Diyabet araştırmalarına yapılan ciddi yatırımlara rağmen, 50 yıldan fazla bir süredir risk faktörleri hiç değişmedi. Ancak bence diyabetin psikolojik yönleri, genetik ve rejeneratif tıp alanındaki araştırmalar büyük önem kazanıyor, çünkü bu konularda elde edilen bilimsel verilerin önleyici tedbirlerin zamanını ve tedavinin etkinliğini etkileyeceğini umuyorum.

Dyt. Serkan Sıtkı Şahin