Suriye Anayasa Komitesi, yeniden toplanıyor

Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinde daha önce Esad rejimini temsil eden heyetin ilk 5 turda uzlaşmaz tavrı nedeniyle yazım aşamasına geçilemedi.

Komitenin 6'ncı tur görüşmeleri, daha önceki turlarda yaşanan hayal kırıklıklarının ardından İsviçre'deki Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen himayesinde yarın başlıyor.

TARAFLAR AYLAR SONRA BİR ARAYA GELECEK

Esad rejimi, sivil toplum kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin her birinden 15'er kişiden oluşan anayasanın "Küçük Grup" üyeleri, 8,5 ay aranın ardından Cenevre'de yeniden bir araya gelecek.

BM Cenevre Ofisi Sözcüsü Alessandra Vellucci, 18 Ekim Pazartesi başlayacak 6'ncı turun kaç gün süreceğinin netleşmediğini söyledi.

22 EKİM'E KADAR SÜRECEK

Vellucci, Pedersen'in bugün eş başkanlarla bir araya geleceğini ardından basın toplantısı düzenleyeceğini bildirdi. Özel Temsilci Pedersen'in basın toplantısının TSİ 18.00'de başlaması bekleniyor.

Muhalifler ise yaptıkları yazılı açıklamada Komite toplantılarının 22 Ekim'e kadar süreceğini belirtti.

METODOLOJİ KONUSUNDA ANLAŞMA SAĞLANDI

Pedersen, 28 Eylül'de BM Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) brifinginde, 5'inci tur için tarafların metodoloji konusunda anlaştığını bildirmişti.

Bu turda tarafların, toplantılardan önce anayasanın temel ilkelerine ilişkin metinleri sunacağını aktaran Pedersen, bir sonraki turun tarihinin de belirleneceğini kaydetmişti.

REJİMİN UZLAŞMAZ TAVRI

25-29 Ocak 2021'de gerçekleştirilen Suriye Anayasa Komitesi 5'inci tur görüşmelerinde taraflar ilk kez anayasanın içeriğine odaklanarak yazım aşamasına geçmeyi hedefliyordu.

Anayasanın yazımı için ilk somut adımı atan taraf olan Suriyeli muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesi'ne sunmuş ancak rejimi temsil eden heyet bu maddeleri müzakere etmeyi dahi reddetmişti.

"BENİM İÇİN HAYAL KIRIKLIĞI"

Pedersen, 5'inci turda Esad rejimini temsil eden heyetin uzlaşmaz tavrına tepki göstererek, "45 kişilik yazım ekibine artık bu şeklide devam edemeyeceğimizi söyledim. Benim için bir hayal kırıklığı oldu." ifadesini kullanmıştı.

Muhaliflerin eş başkanlığını yürüten Hadi el Bahra, "Şimdi tüm süreç yoğun bakımda. Top artık BMGK ve uluslararası toplumda. Ciddi bir adım atmalarının zamanı geldi. Rus tarafının ve uluslararası toplumun, (rejime) baskısı olmadan bunu başarmamız mümkün olmayacak. Biz hazırız ve buradayız ama siyasi çözüm için gerekli irade ve niyet bu rejimde yok." değerlendirmesinde bulunmuştu.

REJİMİN CİDDİYETSİZLİĞİ İLK TURDAN İTİBAREN BAŞLADI

150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlayan ve 1 Kasım 2019'da sona eren açılış toplantılarının ardından 45 kişilik yazım kurulu, 3-8 Kasım 2019'da BM Cenevre Ofisi'nde yoğun müzakereler gerçekleştirmişti.

Rejim heyeti bu turdan itibaren görüşmelerde terörle mücadele gibi gündem dışı konuları masaya getirerek, Komitenin esas toplanma amacını gerçekleştirmesine müsaade etmemişti.

MASAYA OTURMADILAR

Komitenin, Cenevre kentinde 25-29 Kasım 2019'da gerçekleşen 2'nci tur görüşmeleri, rejimi temsil eden heyetin uzlaşmaz tavrı nedeniyle 45 kişilik yazım kurulu bir araya gelemeden sona ermişti.

Cenevre'ye gelmelerine rağmen masaya dahi oturmadan Şam'a dönen rejim heyetine muhalifler tepki göstermişti.

Esed rejiminin temsilcilerinin bu uzlaşmaz tavrı "sahada zaman kazanmaya yönelik hamle" olarak nitelendirilmişti.

TOPLANTILARDA YAŞANANLAR

24-29 Ağustos 2020'de yapılan 3'üncü tur görüşmelerinde ise BM Özel Temsilcisi Pedersen'in baskılarıyla rejim heyeti bir önceki turun aksine ilk kez masaya oturmuştu.

Bu turda, taraflar arasında "güçlü" görüş ayrılıkları devam etmesine rağmen ilk kez bazı ortak noktaların olduğu belirtilmişti.

30 Kasım-4 Aralık 2020'deki 4'üncü tur görüşmelerinde ise gerek Pedersen gerekse muhalifler ilk kez anayasanın yazım aşamasına geçilmesi hususunda görüş bildirmişti.

29 Ocak'ta sona eren 5'inci turda da Esad rejimini temsil eden heyetin sürekli uzlaşmaz tavır sergilemesi nedeniyle sonuç alınamamıştı.

SURİYE ANAYASA KOMİTESİ'NİN YAPISI

Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor. Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşuyor.

Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor. 45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor. Komitenin iki eş başkana sahip olması dikkati çekiyor.

Muhaliflerin eş başkanlığını eski Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.

İÇ SAVAŞTA 10 YIL GERİDE KALDI

Suriye'de Mart 2011'de barışçıl halk gösterileriyle başlayan ve Esad rejiminin müdahalesiyle kan gölüne dönen iç savaşta 10 yıl geride kaldı.

BM raporlarında rejim ve destekçilerinin defalarca sivilleri vurarak ve işkence yaparak savaş suçu ve insanlığa karşı suçlar işlediği belgelenen iç savaşta, yüz binlerce insan hayatını kaybetti, milyonlarcası da canını kurtarmak için komşu ülkelere sığınmak zorunda kaldı.

Ülkedeki kaosu sona erdirmeye yönelik siyasi çözüm arayışlarının en önemli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri oluşturuyor.